امروز قصد داریم سه مفهوم CMOS، BIOS و UEFI را با یکدیگر مقایسه کنیم:
BIOS مخفف عبارت “Basic Input Output System” به معنای سیستم بنیادی ورودی و خروجی می باشد و عبارت است از Firmware ای که درون مادربرد قرار دارد و هنگامی که سیستم بالا می آید، سخت افزارهای سرور و کامپیوتر را شناسایی می کند و پس از آن دنبال یک دیوایس مناسب برای BOOT شدن به عنوان OS از روی آن میگردد این دیوایس می تواند CD، DVD، USB ،HDD،SSD، External Hard و… باشد.
خب برای شروع هنگامی که کامپیوتر یا سرور خود را روشن می نمایید، سیستم شما در ابتدا عمل (POST (Power On Self-test را انجام می دهد که به وسیله ی بایوس انجام می شود و تمام پیش نیازها و سخت افزار های سرور را برای عملکرد مناسب و بدون مشکل (پیش از بالا آمدن سیستم عامل) مورد بررسی و ارزیابی قرار می دهد.
زمانی که نتیجه ی این تست مثبت بود، اسپیکرهای داخلی سرور یا PC ، یک بیپ کوتاه به صدا در می آورند که حاکی از این است که همه چیز برای راه اندازی سیستم فراهم است و به طور عادی BOOT خواهد شد.
درصورتی که این صدای بیپ شنیده نشود (با فرض سالم بودن اسپیکرهای داخلی مادربرد) نشان دهنده ی این است که مشکلی در سرور وجود دارد و تمام پیش نیازها فراهم نیست و نیاز به Troubleshooting سیستم برای یافتن علت مشکل می باشد.
پس زمانی که صدای بیپ شنیده نشود یا اینکه به جای تک بیپ چند بیپ ممتد به گوش برسد، سیستم یک Beep Code برای اشاره به علت ایجاد مشکل و کمک به برطرف کردن آن برای شما ارسال می نماید.
به عنوان مثال زمانی که سرور سه پیپ ممتد و طولانی به صدا در می آورد، میتواند به دلیل فقدان یا عدم توانایی در شناخت کیبورد باشد.
همچنین درصورتی که سه پیپ ممتد و کوتاه به گوش رسید، به احتمال زیاد مشکلی در ماژول های RAM وجود دارد اینکه RAM ها با یکدیگر همخوانی ندارند یا اینکه به طرز صحیح درون اسلات مربوطه جای نگرفته اند.
پس زمانی که بایوس روی مادربرد نصب میگردد، شما میتوانید با مراجعه به Mainboard Manual به لیست تمام Beep Code ها و علت هرکدام دسترسی داشته باشید.
نرم افزار BIOS درون چیپست آن روی مادربرد ذخیره می گردد و اطلاعات ذخیره شده روی این چیپست حتی با خاموش شدن سیستم باقی می ماند.
این اطلاعات از قبیل تنظیمات تاریخ و ساعت، اولویت های BOOT، تنظیمات سخت افزارها و اساسا تمام تنظیماتی که نیاز است همیشه در BIOS ذخیره شود می باشد که تمام آنها روی مادربرد درون چیپستی خاص به نام CMOS ذخیره می گردند.
برخلاف BIOS که فرار نمی باشد، CMOS فرار است و برای اینکه بتوانذ داده ها و تنظیمات را برای همیشه ذر خود ذخیره نماید، نیاز به یک منبع انرژی دائمی مثل باتری دارد که به آن CMOS Battery گفته می شود.
باتری CMOS به صورت یک دکمه ی کوچک دایره ای شکل می باشد (مشابه باتری ساعت های مچی) که روی سطح مادربرد قابل مشاهده است.
همانطور که پیشتر اشاره شد، CMOS برای ذخیره ی اطلاعات و تنظیمات به باتری نیاز دارد اما اگر این باتری خارج شود و سپس نصب شود چه اتفاقی می افتد؟
در این صورت BIOS به تنظیمات کارخانه ریست می شود و تمام تنظیماتی که روی آن ذخیره شده بود، از بین می رود، البته این موضوع یک مزیت هم دارد و آن این است که زمانی که شما روی BIOS پسوورد ست می کنید، در صورتی که آن را فراموش کنید، می توانید با خارج کردن باتری CMOS به مدت چند دقیقه، تمام تنظیمات بایوس را ریست کنید تا قادر باشید مجددا وارد بایوس شوید.
***تذکر: به یاد داشته باشید درب سرور و رک دیتاسنتر خود را همیشه قفل نمایید تا از دسترسی افراد غیر مرتبط و وقوع سرقت و یا ایجاد تداخل در فرایند سرویس دهی سرورها ممانعت به عمل آورید.
UEFI:
بایوس ها با گذشت زمان و پیشرفت مادربردها، کامل تر شدند و در مادربردهای امروزی جای خود را به UEFI داده اند که برخلاف بایوس خسته کننده و یکنواخت نیست و ظاهری بسیار جذاب و گرافیکی دارد.
UEFI مخفف عبارت (Unified Extensible Firmware Interface) به معنای رابط کاربری یکپارچه و قابل توسعه برای Firmware می باشد.
UEFi چندین مزیت نسبت به BIOS دارد:
- رابط کاربری گرافیکی و کاربر پسند شامل رنگ بندی های متنوع و انیمیشن های جذاب برخلاف BIOS که عمدتا از رنگ آبی یکنواخت و متنی استفاده می کند
- UEFI همچنین می تواند درایو های با ظرفیت بالاتر نسبت به BIOs را شناسایی کند.
- در UEFI می توانید علاوه بر کیبورد، از موس نیز استفاده کنید ولی بایوس فقط اجازه ی استفاده از کیبورد را به شما میدهد.
- UEFI از قابلیت Secure BOOT بهره می برد که باعث می شود از BOOT شدن درایو های اضافی جلوگیری کند و نرم افزارهای مخرب (مانند Rootkits) را متوقف نماید.
***نتیجه گیری:
BIOs درواقع Firmware یا برنامه ای است که روی مادربرد برنامه ریزی می شود و درون چیپست BIOs ذخیره می گردد و تنظیماتی که شما روی بایوس اعمال می کنید از قبیل ساعت و تاریخ، اولئیت های BOOT، سرعت Fan ها و… درون چیپست CMOS ذخیره می گردد.
به عبارت دیگر CMOS محل ذخیره سازی دیتای BIOs می باشد.
UEFI ورژن امروزی و کامل تر BIOS است که ویژگی های کاربردی و جدیدی به آن اضافه شده.
